Canalblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
Publicité
Afrawan
Afrawan
Publicité
20 avril 2014

Tazɣent n Tmaziɣt Deg ukabar PPA-MTLD 1949

Akka i t-id yura Rabeḥ Lewnis deg udlis-is (2002) : “Ur yezmir ara amagnay, ad yegzem awal ma yella d aheggi n yimhersen neɣ d timlilit kan akka n wazal n tlatin (30) n  yinelmaden iqbayliyen deg yiwet n tesnawit deg tmanaɣt n Lezzayer, daɣen ɣur amḍan-a anager kraḍ n yinelmaden i d-yusan deg temnaḍin-nniḍen, yiwen seg Clef, wayeḍ seg Xmis Melyana, ma d wis kraḍ yettbin-d d amzabi seg temnaḍt n ɣerdaya, ihi tameslayt-is d yiwet n tanatala, tekcem deg tmaziɣt.

                Ayen aɣ-yeǧǧen ad d-nefk asteqsi amuqqran, ticki ad naf d akken tugett deg-sen (yinelmaden-a) ger  yemsawlen imeqqranen ɣef tutlayt Tamaziɣt (n yisem n Tmaziɣt), kkin deg tezɣent n tmaziɣt daxxel n ukabar PPA-MTLD deg usseggas n 1949.

                 Nezmer ad d-nebder gar-asen : “Ḥusin Ait Aḥmed” d yiwen gar lqiyad i yellan ɣef uqerruy n usbeddi n FFS deg 1963, d “ Muḥend Idir At Ɛemran” Aselway n HCA i yesbedd uselway Lyamin zerwal asseggas n 1994, akked “Yeḥya Ḥennin” yiwen ger wid i d-yuran amagrad “lezzayer d tilellit ad tidir”  netta d urfiq-is “Sadeq Ḥeǧǧris” akked “Mebruk ben Leḥsin” d tin ineddhen s tumast tazzayrit tebna ɣef tmaziɣt. Tamazɣa tella d yiwet n tmentelt  i yesfexsin tazɣent deg PPA-MTLD, tin ara nwali.

                 Daɣen ger yinelmaden-a, ad naf “Ɛemmar Uld Ḥemmuda” win yettwaḥsaben d tigejdit gar wid yessawalen s yisem n tmaziɣt daxel n “CA” n MTLD ɣer yidis n “Weɛli Bennay” ; yeɛdem ṭrad Uld Ḥemmuda asseggas n 1956 imi cellen-as-d yiwet n ttuhma “ Tamaziɣt d temṣalit d tcuyuɛit”. Ad d-nebder gar-asen “Ɛmer Useddiq” d win i yullin ɣer tseddart n “Rayid” deg lawwan n ṭrad, ɣur-s azal d ameqqran deg-s, umbeɛd deg lwilaya tis ukuz ad d-yettɛawad i lebda “Useddiq” lemɣiḍa-s, imi lezzayer ur teqqil ara d tamaziɣt tineslemt seld imi yeɛreḍ Lmehdi Ben Tumert, imesbeddi n udabbu n Lmuwaḥidin ad yesdukkel ger Tmaziɣt akked Tneslemt. Macca tikti-a imdel-itt “Xlifa Ben  Ɛebd Elmumen Ben Ɛli” s ucekcem n yemnagen n landalus ɣer udabu  d tedbelt, ayen i yeǧǧan ad yemḥu akk ayen yexdem Ben Tumert i leqdic n tmaziɣt deg tedbelt.

                   Ur n tettu wara ger yinelmaden-nni “Ɛli Lɛimac” i d-yesnulfan aṭas n tezlatin n ṭrad s tmaziɣt i yellan seqdacen-tent, cennun-tent s waṭas, ladɣa deg tmurt n leqbayel. Yella deg ufus n Lɛimac d akken yezmer ad yurar neɣ ad yesɛu azal d ameqqran deg urmir n Lezzayer akked tumast n tmaziɣt limer ur yettwanɣa wara, imi it-iḥuz waṭṭan n “tifuwwid” netta deg tlemmast n uheggi i tiɣri-s ; ad yebdu ṭrad mgal Fransa deg magu 1945. ḥeḍren deg temṭelt-is aṭas n yiqqurray, ɣef yixef-nsen “Ḥmed Buda” d aqbayli n tmanaɣt, macca  mačči seg yemsawlen n tmaziɣt.

                  Bedllen yinelmaden-a deg tesnawit ɣer tayeḍ ɣef dra n ṭrad n umaḍal wis sin, bedlen deg tazwara ɣer tesnawit “ Piju” deg tmanaɣt “Lamir Abd Lqader n wass-a”  seld ɣer Ben Ɛeknun, ɣer melyana iwakken ad d-uqqlen i tikkelt-nniḍen ɣer Ben Ɛeknun ɣer tagara  n ṭrad n umaḍl wis sin deg 1945[..]

 

Tazɣent n tmaziɣt 1949  akked leqdic amsertan i tumast

Ibedd-d Yitri n Tefriqt n Ugafa deg useggas n 1926 ɣef ufus n « Msali Lḥaǧ » akked kra n yimnigen, tugget deg-sen n temnaḍt n leqbayel, tettuɣal tmerna n tuget n leqbayel s daxel n ukabar-a ɣer snat n tmental ; Lketra n yimnigen seg temnaḍt n leqbayel ɣer Fransa, seg tama-nniḍen d ṭṭbiɛa akked uɣewweɣ i yellan deg tnefsit n leqbayel s umata. Isuref useyṭer n leqbayel ɣef yitri n tefriqt ugafa i usiwseɛ n tiktiwin n timunent s lqewwa deg tama n leqbayel akked tmazɣa, daɣen ɣaf zyada, asiwseɛ-ines deg tlemsan s tezrirt n Msali akked umdakkel-is Muḥemmed Qennanec ɣaf dra n tuget-agi taqbaylit daxel n ukabar-a, ssawalen-as kra « Itri aqbayli ».

S tigmi n yitri n tefriqt ugafa, bdant ttlalent-d kra n lemgerdat akked lxilafat s daxel-is, tettuɣal tezɣent tamenzut daxel n ukabar-a aɣelnaw-agrawliw ɣar usegas n 1936, imi i d-yella yiniɣ d ameqqran gar Msali akked « Ɛemmar Lɛimac » i d-yekkan seg At Ɛisa n larebɛa n At Yiraten. Ttuɣalent tmental n umennuɣ-a ɣar snat n tlufa : Tamenzut imi yuggi Lɛimac ad yettekki deg Trad aɣrim n lispan, akken i yeṭṭalab icuyuɛiyen ifransawiyen i yernan ɣer  (FS) deg Fransa s asegas n 1936, daɣen Lɛimac gar wid ibedden mgal tacuyuɛit, ur yebɣi wara ad teqqel ad tselḥu s ukabar acuyuɛi afransawi itri n tefriqt ugafa, aken i yella Lɛimac Ɛli deffir ubeddel n ubrid n tmeslemt daxel n ukabar imi i ittekka akked Msali Lḥaǧ deg uswir ineslem deg Junève. D temlilit-nnsen akked « Cakib Arsalan ».

Ma d taluft tis snat deffir n yiniɣ n Msali akked Lɛimac ; Aɛerruḍ n Msali ad yefreḍ Iman-is d zzaɛim s useqdec n ddin daxel n ukabar… anecta deg tebratt i icegeɛ Lɛimac i yimnigen i yellan deg Fransa yeqqar deg-s : « Kunwi d imselmen, teẓam d akken lislam mgal ḍḍelm akked lekdeb akked tɛubudit n yimdanen » s waya i yebdda asakki-ines Lɛimac mgal lɛibada n yimdanen. Yettwaḥsab Lɛimac d udem n yimsawlen s Tmaziɣt tineslemt, yella yessemlal gar yimenzayen n lislam akked tensayt tamaziɣt, yeqqar de udlis-is “ lezzayer ger iberda” : « Ifransawiyen fren s leqseḥ tadbelt tamenzut s wudem n tugdut deg temnaḍt n leqbayel, deg lawan-nni ideg tella Fransa akked tiyaḍ ad issinent awal-agi (Tugdut) ».

 Akken i llan yemsawlen ɣer umzaweǧ ɣar tuɣalin ɣer lislam imi d netta i d tasreḍt n tegmat akked tulut (égalité), yeqqar-asen « bedd ay agdud abrid-ik iban deg wacḥal n tsutwin, uqlet ɣar tlemast n ubrid, ɣer usamar, syin i d-tusa tesreḍt, s yin-a i d-usan wawalen imenza i yessawelen ɣer tegmatt akked tulut gar leǧnas, ama d aberkan ama d acebḥan, din-a anda win yeqwan naɣ d agujil lan yiwen n yisem din-a ɣurwen talwi »[...]

Yela Lɛimac Ɛli yessbgan-d timental ayɣer i iger irebbi netta akked lejdud-is i lislam. Aṭas i iɛerḍen akken ad bedlen amezruy-is i Lɛimac iwakken ad t-sbiɛden ɣaf tmaziɣt tineslemt, wid i d-yeqqaren yella d acuyuɛi. Amek i yezmer ad yili Lɛimac d acuyuɛ imi netta gar yemḥaddiyen mgal abrid-is ɣar tseddart ideg yugi ad yekcem ɣar ukabar n PPA (Aɣref Azzayri) aseggas n 1937, imi yenwa d akken Msali iɛemed i kra n yicuyuɛiyen ad ttekin deg-s.

Akken neɛlem imerra, myal tikelt, ibeddu umdan amennuɣ-ines s wul-is  ɣaf murt macca s kud aɛemal yettzid fell-as userfeq akked uceker t-gemu deg-s  tikti dakken d netta i d imḍebber, d netta i d kulci, anect-a i as-yeḍran i Msali Lhaǧ i yebɣan ad yer ikabaren, ama d itri n tefriqt ugafa ama d PPA ama D MTLD ɣaf yisem-is, d ayla-as. Ihi anecta ibedd ɣaf ddema n ttrebga-nsen akked tnefsit-nsen yettaggin ad d-yefreḍ ḥedd ima-is fell-asen, akken yebɣu yili.

D ayen i yeǧǧan Msali ad yili gar zzebra akked tefḍist, ticki yeẓẓra dakken akbar ur yesɛi ara lkerra mebla leqbayelticki bedden-d mgal-is, mgal iswi-ines, ayen ur tyettaǧǧan ara ad isimɣer ccan-is akked yisem-is daxel n ukabar akked umezruy-ines.

Bdant tyitwin n Msali akked kra n yimɛiwan-is ad seɣlint akabar agrawliw de temnaḍt n leqbayel akked tedyanin (timesbaniyin) n tmanya (8) magu 1945  axaṭer d azref n umnadi ad isuter amek i ttunefkent tsunḍiwin (ordre) i myal tamnaḍt n tmurt i uɣewweɣ ass n 23 mau 1945 i usixfef (asifses) n lḥers ɣaf usamar n Lezzayer, wa ad d-tas tisunḍa n userked, yewweḍ lamer-agi ɣer myal tamnaḍt deg tmurt anger tamurt n leqbayel , ayen ara yeǧǧen asteqsi ad d-illal, amek ad yaweḍ lamer ɣar temnaḍin ibeɛden  akk deg temnaḍin n tmurt, macca ur yettaweḍ ara ɣer tin akk iqerben mliḥ ɣer tmanaɣt ? anecta i wakken ad yeǧǧ leqbayel ad d-afen iman-nnsen weḥdensen mgal igen amhersan iwaken aten-yemḥu, akka ad yetheni deg-sen Msali Lḥaǧ.

Ikemmel leqdic ɣaf useɣli n yiferdisen iɣelnawen deg temnaḍt n leqbayel, fkan lamer i yixfawen n MTLD deg tmurt n leqbayel timenɣiwt n yimrecḥen ɣar lbuṭ n 1946 deg lweqt ur fkin ara lamer i temnaḍin-nniḍen, ayen i iǧǧan ccek ad yekcem ɣar wallaɣ -akken i d-yenna Ait Ḥmed- tebḍa temnaḍt-a ɣaf snat ; gar wid iḥaren ɣar usnas n lamer akked wid yugin ad t-xedmen. ɛerḍen kra deg-sen ad nɣen leqbayel « Ait Ɛli » ɣaf waya teṭṭef-d Fransa aṭas n wid i iqedcen deg MTLD deg tallit-nni, ɣaf uqerruy-nsen “Muḥend Zerwal”akked “Muḥemmed Saɛid Meɛzuzi” wid i iqqimen deg lḥebs seg 1946 ɣar 1962 bla ma nettu tasusmi n Msali akked yimɛiwan-is ɣaf wayen iḍerrun ɣaf yimeɣnasen n ukabar Aɣelnaw deg ufus n « Lmamiciya Taberkant » deg temnaḍt n leqbayel.

Ccil aɛraḍ n Msali ad iseɣli leqbayel daxe n ukabar-a maca ur yezmir ara imi d nutni i d lsas n ukabar[...] Tzad lemɣawla-nsen ɣar leqdic n umrig, sebba n uttwel agrawliw ilan, akken i ṭṭalaben deg Msali s tugdut n ukabar, ɣaf zyada qqlen yiɣelnazriyen ṭfen « tuddsa tamzugt »(os), d tuddsa i ittheggin i ṭrad s leslaḥ ɣar yidis n yiɣil aqbayli agrawliw daxel n ukabar. Yekcem Msali deg umennuɣ akked « Amin debbaɣin » akked Ferḥat Abbas aseggas n 1949, isenned naɣ yettkel Debaɣin ɣaf yimeɣnasen ilmeẓyen deg ukabar, tugett deg-sen d iqbaylien, wid umi semman menbeɛd « Les Berbero-nationnaliste » (Iɣelnazriyen).

Iwakken ad iqabel ugur id ibedden mgal iswi-s, Msalivyeɛreḍ ijebd-d tamsalt n tumast, iwakken ad yeɛzel ineggura-a yeqqel yettmeslay s temsalt n akked yisem n Taɛrabt seld imi tella tumast tebna ɣaf Lislam d aferdis yezdin akk izzayriyen. Yaqqar-d « Mebruk Ben Leḥsin » ; d yiwen gar iɣelnazriyen d akken yeḍra-asen « Le désespoir Culturelle et Historique » ɣaf dra n taluf n ukabar, daɣen rran lwelha-nsen  kan ɣaf « Lezzayer seld timeldiyin n lislam » yenna-d Ben Leḥsin dakken « lquyyad n ukabar ṭṭalaben ad gen assaɣen akked tsedawit Taɛrabt akked uselway-ines « Ɛezzam Baca », ayen i yellan ur aɣ-yehwi ara, iḍur-aɣ nekkni ur aɣ-yehwi ara s inelmaden n temnaḍt n leqbayel ».

Yerra-as-d Racid Ali Yeḥya imḍebber n uɣmis « Itri azzayri » i ittabaɛen tafidiralit ukabar deg Fransa ; yenna : « Lezzayer ur telli wara d Taɛrabt maca d tazzayrit, yewwi-d ad tili tdukli gar yimaziɣen ineslemen i yebɣan ad naḍḥen ɣaf tmunnen n tmurt nebla miḥyaf gar umaziɣ akked waɛrab… aqlaɣ nesɛedday tamsalt n tummast … Aqlaɣ neqqar seg zman deg yiɣmisen dakken Lezzaer d taɛrabt, mačči kan aya ur iseḥḥa wara, daɣen mačči d tikti n miḥyaf maca d tiktiwin n temhersa ».

Yewweḍ ɣar tqaccuct Msali Lḥaǧ deg ujerem-ines imi yeṭṭalab seg yusef Ben Xedda deg ugraw n yiɣelnazriyen, ajerred n umezruy n tɣerma tazzayrit dakken tella seg tallit n massinissa mayella d tidett tella. Yura-d amagrad-a Mebruk Ben Leḥsin akked Yeḥya Ḥennin akked Sadeq Ḥeǧris, s wudem-nsen d iferdisen deg uɣmis  « El Maɣrib El Ɛarabi » i yellan daxel n  Ukabar, ɣer yidis n Saɛid Zahir, yettwajered-d umagrad-a n umezruy deg 450 n tezririn, maca iɛemmed Msali aɛiwed n usizrers s tugna-nniḍen, azal n 50 n tezririn, yebda-t-id s tikti-nniḍen « Lezzayer d taɛrabt tineslemt seg tasut tis (7) », yemḥa imerra, yenker deg umagrad-a akk ayen yerzan tallit uqbel lislam, am akken lezzayer tlul-d akked Waɛraben, d ayen i yeǧǧan ad nesseqsi ayɣer yexdem aya Msali ?

Akken i ǧǧant tyitwin akked tiggawin i yexdem Msali ilmezyen iqbayliyen ad rfun , ad feqɛen ; gar-asen Racid Ɛli yeḥya win ɣaf wayeg i d-yeqqar Husin Ait Ḥmed yekka-d s ubabat amserti  (Mutaǧannis), ɣaf waya rran-t deg ṭṭerf akked leḥqara is-d-yezzin s ɣur yimezdaɣ i as-d-yezzin, imi ḥettben win yellan d amserti, yeffeɣ i ddin n lislam, d ayen i yeǧǧan ad temɣi deg wul-is lemɣiḍa d beqqu ad yerr ttar[...]

Racid Ɛli Yeḥya ɣer useggas n 1948 yeqqel d imḍebber ɣaf uɣmis n « L’étoile Algérien », akka i ifures taggnit akked leqdic n Msali iwakken ad isummer ummuɣ n udɣar yeqqar, neɣ yessawal «  Lezzayer d tazzayrit », ur telli wara d taɛrabt tineslemt akken i d-yeqqar Msali ! ihi d acu i d tanekta, neɣ d acu-tt tikti n « Lezzayer d tazzayrit » ?

ɣaf le yinnig n Saɛid Ali Yeḥya gma-s n Rachid yeqqar-d : « Tamsalt n lezzayer d taɛrabt ur aɣ-d-yettban ara d tidett n tmurt gar wallen-nneɣ, axaṭer aṭas n tmura timselmin ur llint ara d taɛrabin akka am Turk akked Iran,.. » ma d tasreḍt n lislam ɣur-s « lewseɛ d amaḍal », ur nezmir ara ad t-nessemlil akked tumast, ɣaf waya awal n lezzayer d tazzayrit d asenfali neɣ d lemri i yettwali neɣ i yettaf iman-is myal azzayri… axaṭer ulac akk tanfalit-nniḍen inezmer ad nessebgen yis-s amkan-nneɣ, akked nekkwa-nneɣ,

Ayen yexdem Racid Ɛli Yeḥya yenna-d Ḥusin Ayt Ḥmed d akken, kra n yixfawen imḍebren gar-asen Fransa ; iwakken ad teṭṭef kra n Iɣelnazriyen deg lweqt-nni akka am Weɛli Bennay akked Ɛemmar Uld Ḥemmuda Akked Ɛumer seddiq… akked wiyaḍ i yellan qedcen deg tuddsa tamzugt Taluft-a tesnulfa-d ccek ɣur iɣelnazriyen yettwaṭfen, ɣilen d lbiɛa, zenzen-ten-id i Fransa ɣaf dra n ccek-a akked lfeqqɛa n Racid akked wid yellan yid-s uwten-d deg taɛrabt rrnan glan ula s lislam, aya isen-yesruḥen kra n wid yellan yid-sen seg tama n leqbayel, axaṭer imi wḍen uwten-d deg lislam uqlen ttbanen-d fɣen i ubrid…,akken kra-nniḍen ad d-bedren tamsalt n tmaziɣt deg tallit-nni iwakken ad zdin akabar aɣelnaw azzayri, ɣaf yixef-nsen Ḥusin Ayt Ḥmed, Ɛebban Remḍan, Muḥend Ameqqran Xlifati.

Tamsalt-a i iǧǧan leqbayel ad qedcen akken ad kksen ayen umi semman « lfitna », gar wid iqedcen deg ccuɣl-agi Belqasem Raǧǧef ; d yiwen gar yixefawen n yitri n tefriqt ugafa akked Sɛidi, Mestapha. Leqdic amenzu i yexdem Raǧǧef d akken yeǧǧa tamsalt-a gar leqbayel kan weḥdensen, ur yeǧǧi ara kra n win yettmeslayen s taɛrabt ad d-yekcem talemmast, iwakken ur d-yettili wara miḥyaf gar waɛrab akked Umaziɣ.

Yeḍra-d kra n umennuɣ gar sin yixfawen iqbayliyin i ikfan s tuɣalin n Racid Ɛli Yeḥya ɣar ubrid amenzu, yebra i tiktiwin-is yeqqel-d daɣen ɣar ukabar n MTLD axaṭer ineggura-ya ur ssawḍen ara ad ṭfen Le Monopole  anger anda i ssawḍen ferqen « Micli » ma d timnaḍin-nniḍen llant ddaw ufus n yixef i yellan mgal-nsen akka am Krim Belqasem win i iǧerḥen s leslaḥ-is Ɛli Ferḥat dɣa yessamɣer uɣmis n temhersa taluft-a, yura-d uɣmis « L’echo d’Alger deg 19.08.1949 » ɣaf wayen i umi isemma tallit n « ukabar aɣerfan aqbayli PPK ». Yeɛreḍ Ɛli Ferḥat ad yeskiddeb ayen yura uɣmis-a deg uɣmis n Alger-Republicain i ittabaɛen akabar acuyuɛi deg lezzayer deg 21-22/08/1949, yeqar-d deg-s : «  ur yelli ara deg lezzayer anager yiwen uɣref, ɣas tella lemgerda deg laṣel akked tutlayt, maca yettɛic deg tegmat, yezdi, yebɣa akk ad itteki deg uslelli n tmurt », yerna-d daɣen : «  cukkeɣ lezzayer ur tezmir ara ad tilli d taɛrabt naɣ d Tamaziɣt ; wamma nettat d tazzayrit… tezdi ur tbeṭṭu ara ». Ccil, ɣas akken yeskaddeb s wayen i yesɛa d tinniga maca aṭas i mazal bedren-d tamsalt-a ɣar wass-a. ihi anwa i yellan deffir n PPK ?

LE PPK :

Taluf n PPK d asnulfu kan n Listiɛmar akked Msali lḥaǧ akked yimɛiwan-is akken ad qḍun ssalḥa-nsen  ayen i d-yesebganen aya d tabratt i iceyyeɛ Weɛli Bennay seg lḥebs i Racid Ɛli Yeḥya ɣaf ufus n Remḍan Kiwan, yeṭṭalab deg-s as-d-yesiweḍ isallen ɣaf « MRB » “Amussu n ununnet amaziɣ” ; d tadukla tadelsan  i d-sbedden deg « Taɛerrust » -d taddart deg Micli- deg usegas n 1948, imi teɣli tebrat n Waɛli Bennay deg ufus n Yixef n ukabar ad i sefran isem MRB s « Mouvement révolutionnaire Berbère », cegɛen  timenṭaḍ  n tebrat-a ɣar myal tadbelt n ukabar MTLD iwakken ad simeɣren taluf n yimsiwlen s yisem n tmaziɣt, ɣas akken deg drus yid-sen, ttwaḥsaben ɣaf yiḍudan n ufus deg ukabar, iɛedda 12 n alef d ameɣnas tuget deg-sen d leqbayel  

     Aken yexdem Msali akked wid yellan d yid-s ɣaf usufeɣ n ddiɛayat, mačči kan mgal iɣelnazriyen, macca yegla ula s leqbayel i merra, yenna d akken d arraw n yimrabḍen irumiyen ( Les pères Blancs), d akken d icuyuɛiyyen d waṭas n rregmat akked ddiɛayat-nniḍen i iqqimen ɣar wass-a nsel-asent ɣar temnaḍin yessawlen s Taɛrabt (ad d-ninni kan d akken tezwar Fransa s ddiɛayat-agi, seld iḍfer-itt-id Msali Lḥaǧ, assa d ayen i ttkemmilen Lḥekkam-nneɣ (MD Akken i^q-qqaren d uwdayen). D lekdeb i teskiddib tilawt, akk imusnawen n leqbayel, akken i d-yesfukel « Aḥmed Meḥsan » win yellan deg leqdic mgal iɣelnazriyen, yesṭeɛref yenna : « tadbelt n MTLD tesamɣer tamsalt n ugur amaziɣ , rnan tfures-it iwakken ad teffer tilawt ɣaf wacu i d-yekker lxilaf gar ilmeẓyen-nni akked tedbelt n MTLD, wid yellan bɣan leqdic imselleḥ, ɣaf waya gar yiḍ d was ttafen-d iman-nnsen (leqbayel) deg drus yid-sen daxel n MTLD seld asuseq n waṭas n yiɣelnazriyen »

Ma  d mebruk Ben Leḥsin iḥekku-d , yessawal-as i « Lamin Debbaɣin » iwakken ad frun tazɣent i d-yezzarazen  zeddi n MTLD, yessebgen-as-d Lamin asimɣer n temsalt n tmaziɣt iswi-ines d athenni deg iɣelnazriyen ; d debbaɣin akked wiyaḍ i yeṭṭalaben leqdic imselleḥ, yenna-as-d : « deqreɣ-awen-d deg ubrid-nnwen iqcer n lbanan telḥam fell-as teɣlim… tadbelt-a tbed-d mgal-iw nekk… ɣaf waya aqli-n ass-a ttuɛezleɣ ur zmireɣ ara ad aken-ɛiwneɣ deg lmeḥna-nnwen » .

D aya i d-yeḍran deg tillawt ; yeṭṭef Msali Lḥaǧ akabar n MTLD ibedd ɣar yiman-is, yessufeɣ iɛdawen-is s yisem n myal taluft  isen-d-yesnulfa, yesbaɛed Debbaɣin, Ḥmed Budda Imḍebber n tsertit akked Ayt Ḥmed ɣaf yixef n tuddsa tamzugt « OS ». Ɣas akken mazal ṭṭfen tlata-a deg MTLD maca aṭas i yessaweḍ iqceɛ-iten deg ukabar akka am Sadeq Ḥeǧǧris i yeqqlen ɣar  ukabar acuyuɛi azzayri seld aslelli n lezzayer. Ma   d wiyaḍ bbaɛden akk ɣaf leqdic asertan, qqimen ttraǧun tagrawla s leslaḥ. ɣlin kra d imeɣrasen, ttwanɣan kra ɣaf ufus n watmaten-nnsen deg umennuɣ[...]”

Amsasa seg udlis n Rabeḥ Lewnis 2002 sɣur X.Y

 

 

 

 

 

 

 

                                                                 

 

 

Publicité
Publicité
Commentaires
Publicité