Canalblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
Publicité
Afrawan
Afrawan
Publicité
5 février 2020

Ayenkud d uzgerkud (Synchronique & diachronique) deg temsirin n tesnilest tamatut

Iswin n tesnilest tamatut d azraw n tutlayt amek i tella-a deg tidett-is.  Nenna-d, d ayen i yessemgarden Tasnilest ɣef tussniwin i yellan zerwent tutlayt send ad d-tesejbu tneggarut-a s tektiwin n F. de Saussure. Amek iga uneggaru-a, akken ad yefk udeg usnan i tezrawt-a, yewwi-d ad as-yefk ittewlen n tussna tamaynut : "Arkad, Ameẓẓul, akked talɣa tamatut- ɣaf waya i d-yefka tanakta « Tutlayt », akken daɣen i yessemgared gar-as akked « Tameslayt » akked « Asiwel ».

Akken ad yezrew tutlayt i yellan d tamatut i yellan d tamadwant, yewwi-d ad as-yefk talɣa turkidt imi akken i neẓra tameslayt tettbeddil seg tallit ɣer tayeḍ deg umkan ɣer wayeḍ, deg umdan ɣer wayeḍ (ayen ara nwali deg temsirin-nniḍen) ; ɣef waya, yefka-d tarrayt i umi isema « Tayenkudt »(Synchronique) akken ad tt-yessemgired ɣef tarrayt « Tazgerkudt » (diachronique) i yellan tettwasemras deg tezrawin neɣ fell-as i yuddsent tezrawin send tasnilest. Tazrawt tayenkudt d tin yellan d turkidt deg wakud, s waya yewweḍ yefka-as yiwen wudem gar wid n tussna tamaynut.

Nezmer ad d-nesdabu tifurkac-a ɣef yesbedd Saussure tasnilest tamatut akka :

Tayenkudt : d tifurkect deg tesnilest i izerwen tuttlayt s tutlayt i tutlayt s timmad-is deg yiwen waddad, deg yiwen n wakud, war abeddel deg tallit ɣar tayeḍ, s uglam n tutlayt war ma nemmuqel ɣer umezruy-is naɣ tadra-s, tettnadi kan ɣef tuddsa tamatut d wamek i yuddsent neɣ i gant tayunin deg unagraw-a n tutlayt.

Tazgerkudt : d tifurkect deg tesnilest i izerwen tutlayt deg waddaden yemgaraden, deg talliyin yemgaraden, tazrawt-a tebna ɣef uglam, akked tesleḍt n tutlayt seg tallit ɣar tayeḍ, akked userwes gar-asent ; neɣ akken-nniḍen d tazrawt n umhaz n tutlayt seg tallit ɣar tayeḍ.

         Iswi n tesnilest d azraw n tutlayt akken tella deg tidet-is, akken daɣen i tla asentel i ilethan d uglam n umezruy n tutlayt, ɣef waya, assaɣ yellan gar tarayin-a ; tayenkudt akked tezgerkudt lant assaɣ n umsemmed gar-asen. Tayenkudt i yebnan ɣef uglam akked tesleḍt n tutlayt s wudem awuran akked uddsan, maca s uglam n tayunin n unagraw n tutlayt tla assaɣ akked tezgerkudt i izerwen amhaz akked ubeddel n tutlayt deg tallit ɣer tayeḍ, ayen i yettaken tallalt ad d-tesnekwu tesnilest amezruy akked tadra n uẓar n tutlayin.

X.Y

Publicité
Publicité
Commentaires
Publicité